In ons laatste weblog hielpen we een belangrijke fabel uit de wereld, namelijk dat mediation alleen kan worden ingezet bij (ver) geëscaleerde conflicten. Wij riepen op tot stappen in een vroegtijdig stadium en niet pas als de zaak al te ver heen is. Maar hoe stellen wij eigenlijk vast in welk stadium een conflict zich bevindt? Daarover gaat dit weblog.
Conflictdiagnose
Als je contact opneemt met het RABA, voert een van de adviseurs een verkennend gesprek met je. Doel van dit gesprek is om vast te stellen wat er precies aan de hand is en om te inventariseren of mediation een zinvolle interventie zou kunnen zijn. Wij stellen als het ware een ‘conflictdiagnose’. Een handig hulpmiddel hierbij is de Escalatieladder van Glasl, in 1997 ontwikkeld door en vernoemd naar politicoloog en antroposoof Friedrich Glasl. De escalatieladder bestaat uit 9 aflopende ‘treden’, onderverdeeld in drie hoofdfasen met elk drie verschillende escalatiegraden. Elke trede symboliseert het gedrag van mensen, hun denkwijzen en de houding ten opzichte van de andere partij in het desbetreffende stadium van een conflict.
Hugo Prein licht de ontwikkeling van een conflict in het ‘Handboek Mediation’ als volgt toe: ‘Er treedt tussen de partijen in een conflict steeds een zekere stabilisatie op, die bij verdere escalatie weer kan overgaan in een volgende relatief stabiele situatie op een verder niveau van escalatie. Er heerst tussen de partijen in iedere fase een soort impliciete, onuitgesproken overeenstemming over wat wel en niet mag. Er is als het ware een gedeeld normbesef, ook al is er geen mondelinge communicatie meer mogelijk tussen de partijen (…). Strijdende partijen spannen zich lange tijd in om het conflict niet verder te laten escaleren en zien er daarom zorgvuldig op toe dat deze grenzen (ongeschreven regels en normen) niet worden overschreden. Zodra – opzettelijk of ongewild – een van deze grenzen door een van de partijen wordt overtreden, betreedt men een kwalitatief nieuw niveau van vijandelijkheden.’
De escalatieladder toegelicht
Hieronder worden de hoofdfasen van de escalatie globaal toegelicht.
Hoofdfase 1: win-win
Fase 1 begint veelal met een discussie, waarin beide partijen hun standpunten innemen en men gaandeweg steeds minder in staat is te luisteren naar elkaars argumenten. Overeenkomsten maken plaats voor verschillen en hoewel er nog geen sprake hoeft te zijn van hoogoplopende emoties, komen partijen wel lijnrecht tegenover elkaar te staan. Wat partijen in deze fase nog bindt is dat zij er onderling uit willen komen en dat zij zichzelf daartoe nog in staat achten, zonder hulp van buitenaf.
Hoofdfase 2: win-lose
In deze tweede fase is een verharding van het conflict te zien en nemen emoties de overhand. De irritaties lopen verder op, men schuwt de persoonlijke aanvallen niet en men neemt elkaar zaken kwalijk. Het voorkomen van gezichtsverlies wordt belangrijk en het stellen van harde eisen of het dreigen met sancties is geen uitzondering meer. Het wantrouwen groeit dusdanig dat partijen er geen of weinig vertrouwen meer in hebben dat zij er zelf met elkaar uit kunnen komen, zonder hulp van buitenaf.
Hoofdfase 3: lose-lose
In laatste fase zijn alle remmen los en is een oplossing ver weg. Partijen zijn erop gericht om – ten koste van de ander – te winnen en laten daarbij niet na om de ander schade toe te brengen. Helemaal onderaan de ladder besluit men desnoods om dan maar samen de afgrond in te gaan.
De kracht van het RABA
Bevindt een conflict zich in fase 2, dan is er met behulp van de mediators van het RABA nog veel mogelijk. De-escalatie is de inzet, emoties worden afgepeld en standpunten worden vertaald naar belangen. De mediators van het RABA zijn erin gespecialiseerd om partijen erbij te helpen weer terug omhoog te klimmen; terug naar fase 1, terug naar zelfredzaamheid en een duurzame oplossing.
De escalatieladder is niet alleen voor ons een handig hulpmiddel om in te schatten in welk stadium een conflict zich bevindt, maar ook voor alle andere disciplines die vanuit hun rol te maken krijgen met arbeidsconflicten. HR-adviseurs, bedrijfsmaatschappelijk werkers, vertrouwenspersonen, personeelsraadgevers en bedrijfsartsen zitten dichtbij het vuur en kunnen vanuit hun blikveld en aan de hand van de ladder tijdig naar het RABA doorverwijzen, zodat verdere escalatie kan worden voorkomen.
MfN-register
De mediators van het RABA staan geregistreerd in het landelijk kwaliteitsregister van de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) en werken volgens vaste regels voor onafhankelijkheid, vertrouwelijkheid en vrijwilligheid. Onze kwaliteit wordt bewaakt door middel van strenge opleidingseisen, verplichte bijscholing en een formele klachtenregeling.
Meer weten?
Het RABA is iedere werkdag telefonisch bereikbaar via 06-31622633, via email: raba@rijksoverheid.nl, of via het formulier op de website.