Emoties, hoe krijg je ze onder de knie?
weblogberichten
Geïnspireerd door een boek van Aukje Nauta wilde ik een artikel schrijven over schaamte. Schaamte op de werkvloer. Een bron voor conflicten, want schaamte is vernederend, demoraliseert en heeft een negatieve impact op de identiteit en eigenwaarde.
Nauta definieert schaamte als een emotie die je ervaart als je vindt dat wie je bent niet voldoet aan bepaalde normen. Toen dacht ik bij mezelf: als schaamte een emotie is dan ligt het misschien meer voor de hand om eerst, wat algemener, een blik te werpen op de wereld van de emoties en hoe ze te managen. Een zeer lezenswaardig boek op dit gebied is 'Emotiemanagement' van George Smits en Monique Neven-Stilleboer. Het is een effectieve handleiding en staat vol met beknopte theorieën, schema’s en modellen. Wat mij vooral aansprak is de eclectische aanpak met aandacht voor vele stromingen, onder andere het werk van Nico Frijda, Daniel Kahneman, Marschall Rosenberg en William Ury.
“Als u het eenmaal door heeft, kunt u veel” - George Smits
Basiselementen
Zonder compleet te willen zijn pak ik er een paar basiselementen uit.
► Emoties zijn signalen die informatie geven over onze toestand, vaak op basis van persoonlijke ervaringen die kunnen teruggaan tot de allervroegste jeugd. Er zijn 4 basis-emoties: Angst, boosheid, verdriet en blijdschap. Andere emoties zoals schaamte, jaloezie en medelijden zijn afgeleiden of combinaties daarvan. Angst leidt tot vluchtgedrag, boosheid tot vechtgedrag, verdriet tot rouwgedrag en blijdschap tot gedrag om alles te houden zoals het is.
► Bedenk dat emoties niet hetzelfde zijn als feiten. Smits gebruikt de metafoor van de boven- en de onderstroom. Een belangrijk onderscheid in de zeilsport. De bovenstroom – de wind – is waarneembaar. De onderstroom – de stroming van de zee – kun je niet voelen of zien. Als je de wind meehebt en de stroming tegen, dan kom je niet vooruit. Vergelijk de bovenstroom met de feiten en de onderstroom met de emoties dan is het evident dat beide in dezelfde richting moeten bewegen. Onderzoek bij een probleem eerst of het feitelijk of emotioneel van aard is. Praten over gezamenlijke feiten en belangen voert de bovenstroom in de goede richting. Zijn er geen emotionele belemmeringen meer dan gaat ook de onderstroom de goede kant op.
| Verloopt een gesprek niet lekker? Denk aan de vergelijking ‘Zeilen op Zee’; is de stroeve communicatie een bovenstroom of een onderstroomprobleem? |
► Op basis van onze levenservaringen ontwikkelen we – vaak onbewust – hypotheses over situaties. Maar wat we eerder hebben meegemaakt is niet per se gelijk aan de actuele situatie. Sterker nog, heel vaak niet. De hypotheses uiten zich in emoties, met andere woorden emoties zijn hypotheses. Negeer de emoties niet, maar ga na of ze kloppen met de situatie. Wat maakt dat ik zo heftig reageer?
► Onze hersenen herbergen twee cruciale systemen; de cortex (bovenstroom) en het limbisch systeem (onderstroom). In de cortex denken we en handelen we probleemoplossend. Het limbische systeem is ons emotionele geheugen, alle goede en slechte ervaringen worden er opgeslagen. Het reguleert emoties zoals woede, agressie en opwinding. Het aangeleerde gedrag dat vroeger succesvol was, is dat nu niet meer en brengt ons in de problemen. Kinderen stampvoeten. In het volwassen leven is dat niet effectief. Als we limbisch zijn, zijn we te emotioneel om een effectieve oplossing te bedenken.
► Emoties zijn bij het oplossen van problemen essentieel, ze laten ons denken en doen. We voelen empathie en zien het probleem als een uitdaging. Slaat de meter door, worden we limbisch en dan wordt het een conflict.
| Merk je aan iemand dat hij de onderstroom de verkeerde kant op staat, denk dan: Hé, hij is limbisch! Dan blijf jij op de cortex. |
► Met behulp van interventies kunnen we weer op ”de cortex landen”. Er zijn talloze interventies. Bij jezelf kun je buikademhaling toepassen als je merkt dat je limbisch wordt. Adem in en beweeg de buik naar buiten. Adem uit en beweeg de buik omlaag. Het werkt, emoties dalen. Bovendien is het zo dat anderen de ontspanning overnemen. Ook kun je anderen helpen door de gelegenheid te geven de emotie te uiten. Een geuite emotie is een dalende emotie. Luister in stilte en toon empathie, realiseer je dat een emotie geen feit is, reageer non-verbaal en blijf zelf op de cortex. Pas op: ook spanningen van de ander neem je over.
► Een andere interventie is het exploreren van een mening. Smits noemt een mening een gestolde emotie. Wanneer de emotie stolt in onze gedachten dan wordt het een mening en geen feit. Door te luisteren en te onderzoeken of feiten de mening ondersteunen, wat de belangen zijn en door de juiste en van toepassing zijnde argumenten te gebruiken ontstaat er een ‘shift’ van limbisch naar cortex denken en handelen.
| “We doen het al jaren zo” of “Als je een beetje nadenkt, dan weet je toch dat…”. |
Tot slot
De slotboodschap is misschien een open deur. Maar open deuren zijn vaak waar. Bij emotiemanagement is verbinding maken essentieel. Kijk door weerstand, angst en emoties heen en ontdek het talent in jezelf en de ander.
Dit boekje (nog geen honderd bladzijden) hoort op elk bureau, op elke keukentafel. Het is heel praktisch en staat boordevol tips en gelijk toepasbare theorieën.
Meer informatie
Boeken zijn leuk, maar soms is er meer nodig om samen een conflict op te lossen of te voorkomen. In dat geval helpt het RABA je graag. We zijn elke werkdag telefonisch bereikbaar via 06 - 31 622 633 of gebruik het contactformulier op onze website. Hier vind je ook alle informatie over de dienstverlening van het RABA. Er zijn geen wachttijden en de dienstverlening is kostenloos.
Bronnen
Nooit meer doen alsof, Aukje Nauta, Maven Publishing 2021
Emotiemanagement, George Smits en Monique Neven-Stillebroer, Stillebroer 2019
Meer weblogberichten
Reactie toevoegen
U kunt hier een reactie plaatsen. Ongepaste reacties worden niet geplaatst. Uw reactie mag maximaal 2000 karakters tellen.
Reacties
Er zijn nu geen reacties gepubliceerd.